Një ekip ndërkombëtar kërkimor, i udhëhequr nga Këshilli Kombëtar i Kërkimeve dhe Instituti i Gjeologjisë Mjedisore dhe Inxhinierisë Gjeoteknike (CNR-IGAG), në bashkëpunim me Departamentin e Studimeve Humanistike të Universitetit të Ferrarës dhe Institutin e Arkeologjisë Shqiptare, ka zbuluar vendin e parë neandertalian të dokumentuar në Shqipëri. Ky zbulim i rëndësishëm u bë në zonën e Dalani i Vogël, në bregdetin Adriatik të Vlorës, dhe përfaqëson një hap të madh në kuptimin e dinamikave të mbijetesës së Neandertalëve të fundit në Europë.
Zbulimi i Dalanit të Vogël dhe Metodat e Avancuara të Studimit
Dalani i Vogël, i ruajtur brenda depozitimeve lumore të ekspozuara nga erozioni detar, është identifikuar si një vend neandertalian dhe është studiuar me një qasje ndërdisiplinore. Ky studim, i botuar në revistën Quaternary Science Reviews, përfshinte analiza mikrobotanike, mikropaleontologjike, gjeologjike dhe arkeologjike. Të dhënat e mbledhura kanë ndihmuar në rindërtimin e evolucionit mjedisor të zonës gjatë 40,000 viteve të fundit, duke zbuluar kushte klimatike dhe burime të rëndësishme për mbijetesën e Neandertalëve.
Gjetjet Kryesore: Vegla Guri dhe Mjedisi i Neandertalëve
Me përdorimin e metodës së datimit OSL (Lumineshencë e Stimuluar Optikisht), është konfirmuar se veglat e gjetura datojnë mbi 40,000 vjet më parë. Gjatë kësaj periudhe, mjedisi ishte i karakterizuar nga bimësi e hapur që evoluoi në një stepë pas fundi të glaciacionit të fundit. Ky kontekst mjedisor i pasur me burime ushqimore mund të ketë ofruar strehim për Neandertalët, duke i mbështetur ata në mbijetesën e tyre në Ballkanin jugor.
Rëndësia e Zbulimit dhe Kontributi i Studiuesve
Sipas Profesor Marco Peresani, koordinatori i kërkimeve në Departamentin e Studimeve Humanistike të Universitetit të Ferrarës, “Rëndësia e Dalanit të Vogël qëndron në faktin se është vendi i parë neandertalian i dokumentuar dhe i studiuar në Shqipëri, duke përdorur metoda moderne dhe multidisiplinare.” Ky zbulim konfirmon se Ballkani jugor ka qenë një zonë e rëndësishme strehimi për Neandertalët gjatë periudhës së Pleistocenit, duke ofruar burime ushqimore të qëndrueshme që kanë mbështetur grupet neandertaliane.
Kërkimet dhe Studimet në të Ardhmen
Zbulimi është rezultat i më shumë se një dekade kërkimesh dhe iniciativave ndërkombëtare të financuara nga Unife. Kërkimet janë zhvilluar në bashkëpunim me Departamentin e Parahistorisë të Institutit të Arkeologjisë pranë Akademisë së Studimeve Shqiptare dhe kanë përfshirë kontributet e Profesor Ilir Gjipali dhe Doktor Rudenc Ruka. Puna do të vazhdojë me gërmime të tjera dhe studime të thelluara mbi shpellat e jugut të Shqipërisë, me shpresën për të zgjeruar njohuritë mbi rolin e Ballkanit si zonë strehimi për Neandertalët dhe procesin e kalimit në ardhjen e sapiensëve të parë në Evropë.
