Ekonomia e Shqipërisë ka shënuar rritje të vazhdueshme në tre vitet e fundit, por sektorët prodhues kryesorë – bujqësia dhe industria – po përjetojnë një rënie të thellë dhe të pandalshme. Këto zhvillime kanë ngritur shqetësime serioze për qëndrueshmërinë e rritjes ekonomike afatgjatë të vendit.
Bujqësia në Tkurrje të Vazhdueshme
Bujqësia, e cila përfaqëson mbi 18% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të Shqipërisë, ka pësuar një rënie prej 2.5% në tremujorin e tretë të vitit 2024. Kjo është tkurrja më e madhe që nga fundi i vitit 2022. Për të tetin tremujor rresht, ky sektor po përballet me ulje të prodhimit, duke reflektuar një trend negativ. Gjatë periudhës janar-shtator 2024, prodhimi bujqësor ishte 1% më i ulët krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Industria në Krizë
Industria, një tjetër shtyllë e rëndësishme ekonomike, ka përjetuar rënie për gjashtë tremujorë radhazi. Gjatë korrik-shtator 2024, PBB-ja industriale u tkurr me 4% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023. Kjo ka ndikuar negativisht në punësimin, ku industria kontribuoi me vetëm 11.4% të vendeve të punës në vitin 2023.
Efektet e Forta të Kursit të Këmbimit
Forcimi i ndjeshëm i lekut ndaj euros ka goditur rëndë sektorët prodhues. Nga një kurs prej 140.5 lekë për euro në vitin 2013, monedha europiane ka rënë nën 99 lekë në 2024. Si pasojë:
- Eksportet shqiptare kanë humbur të ardhura të konsiderueshme.
- Importet janë bërë më të lira, duke shtuar presionin mbi prodhuesit vendas.
Këto kushte kanë detyruar shumë biznese prodhuese të falimentojnë ose të zhvendosen në sektorë më fitimprurës, si tregtia e importeve.
Ndërtimi dhe Turizmi – Lokomotiva të Pasigurta të Rritjes
Rritja ekonomike e Shqipërisë aktualisht varet nga ndërtimi dhe turizmi, sektorë më pak të qëndrueshëm. Ndërtimi u rrit me 5.3% në tremujorin e tretë të vitit 2024, ndërsa turizmi është bërë motori kryesor i ekonomisë, falë rritjes së ndjeshme të vizitorëve të huaj. Megjithatë, varësia nga këta sektorë është e rrezikshme për shkak të ndikimit të krizave globale, siç u vu re gjatë pandemisë.
Rëndësia e Sektorëve Prodhues për Zhvillimin e Qëndrueshëm
Ekspertët e ekonomisë theksojnë se vetëm zhvillimi i qëndrueshëm i sektorëve prodhues si bujqësia dhe industria mund të sigurojë rritje afatgjatë për Shqipërinë. Këto sektorë kanë potencialin të krijojnë më shumë vende pune dhe të rrisin vlerën e shtuar për ekonominë kombëtare.
